Rozszerzanie diety niemowlaka

Odpowiednie i zdrowe karmienie dziecka w pierwszym roku życia jest bardzo ważne. W tym czasie bowiem następuje większy wzrost niż w jakimkolwiek innym okresie życia pociechy. Przez pierwsze kilka miesięcy mleko matki lub mleko modyfikowane jest wszystkim, co jest mu tak naprawdę potrzebne. W miarę jednak jak dziecko rośnie, rozpoczęcie spożywania różnych zdrowych pokarmów w odpowiednim czasie jest ważne dla prawidłowego wzrostu i rozwoju. A rozpoczęcie dobrych nawyków żywieniowych na tym wczesnym etapie pomoże ustawić zdrowe wzorce żywieniowe na całe życie. Pamiętaj, że rozszerzanie diety niemowlęcia powinno uwzględniać zalecenia polskiego towarzystwa gastroenterologii oraz zasady żywienia zdrowych niemowląt.

Poradnik żywienia dzieci na pierwsze 4 miesiące życia

Nie podawaj pokarmów stałych, jeśli nie zaleci tego lekarz rodzinny Twojego dziecka. Jak zatem rozszerzać dietę? Na pewno nie należy rozpoczynać podawania tego rodzaju pożywienia niemowlętom poniżej 4 miesiąca życia z następujących powodów:

• Mleko matki lub modyfikowane dostarcza maluchom wszystkich składników odżywczych, które są potrzebne do wzrostu,
• Twoje maleństwo nie jest wystarczająco rozwinięte fizycznie, aby jeść pokarmy stałe z łyżeczki,
• Zbyt wczesne podawanie dziecku takiego jedzenia może prowadzić do przekarmienia i nadwagi,
• Z reguły pokarmy stałe przeszkadzają dzieciom przespać noc.

Wszystkie niemowlęta, dzieci i nastolatki muszą przyjmować 400 IU witaminy D każdego dnia, aby zapobiec powikłaniom związanym z jej niedoborem. Można to robić poprzez suplementy, mleko modyfikowane lub krowie. Powinno się rozpocząć jego dawkowanie już po urodzeniu. Lekarz Twojego dziecka może zalecić odpowiedni rodzaj i ilość suplementu witaminy D, tak aby maleństwo prawidłowo się rozwijało. Proces rozszerzania diety dziecka i karmienie piersią warto skonsultować z pediatrą.

Jak karmić dziecko mlekiem modyfikowanym (od 0 do 5 miesiąca)?

Rozszerzanie diety niemowlaka różni się od jego wieku. Pamiętaj, że w diecie dziecka jest kilka czynników, które należy wziąć pod uwagę np. to, czy maluch uczy się już samodzielnego jedzenia, czy stosowanie diety niemowląt jest dla niego zdrowe? Niektóre produkty należy uzależniać od miesiąca życia dziecka. Poniżej przedstawiamy przykłady karmienia w rozszerzaniu diety niemowlaka z uwagi na wiek:

Wiek: 1 miesiąc

Ilość mieszanki na jedno karmienie: od 60 do 120 gramów

Liczba karmień piersią lub mieszanką w ciągu 24 godzin: 6 do 8 razy

 

Wiek: 2 miesiące

Ilość mieszanki na jedno karmienie: 140 do 170 gramów

Liczba karmień piersią lub mieszanką w ciągu 24 godzin: 5 do 6 razy

 

Wiek: od 3 do 5 miesięcy

Ilość mieszanki na jedno karmienie: od 170 do 200 gramów

Liczba karmień piersią lub mieszanką w ciągu 24 godzin: 5 do 6 razy

 

Matki karmiące piersią często zastanawiają się, skąd powinny wiedzieć, że ich dziecko dostaje wystarczająco dużo pokarmu. To, co wchodzi, musi też zostać wydalone, więc liczenie mokrych pieluch jest dobrym sposobem, aby wiedzieć, że dziecko dostaje odpowiednie dawki jedzenia. W pierwszych dniach życia maleństwo powinno mieć co najmniej 5 mokrych pieluch dziennie. Jeśli zauważysz, że ma mniej, powinnaś natychmiast skontaktować się z lekarzem rodzinnym lub konsultantem laktacyjnym, aby uzyskać odpowiednią pomoc.

Rozszerzanie diety dziecka - zasady 

Oto kilka rzeczy, które należy wziąć pod uwagę podczas karmienia dziecka:

• Rozpoczynając spożywanie pokarmów stałych, podawaj dziecku 1 rodzaj nowego pokarm na raz. Nie stosuj mieszanek takich jak płatki i owoce lub obiadki mięsne. Podawaj nową żywność przez 2 do 3 dni przed dodaniem kolejnego nowego pokarmu. W ten sposób będziesz mogła stwierdzić, na jakie składniki Twoje dziecko może być uczulone lub z którymi nie może sobie poradzić,
• Zacznij od małych ilości nowych pokarmów stałych. Spróbuj na początku podawać małą łyżeczkę i powoli zwiększaj do łyżki stołowej,
• Nie ma ścisłych zasad dotyczących kolejności podawania różnych składników/dań. Wiele osób zaczyna od płatków dla niemowląt i powoli dodaje do menu owoce, warzywa i białka,
• Nie używaj soli ani cukru, gdy robisz domowe jedzenie dla niemowląt. Ponadto, żywność w puszkach może zawierać duże ich ilości i nie powinna być używana do karmienia najmłodszych,
• Nie podawaj dzieciom poniżej 6 miesiąca życia szpinaku, buraków, zielonej fasolki, kabaczka czy marchwi. Pokarmy te mogą zawierać duże ilości azotanów. Zwiększa to ryzyko wystąpienia zaburzeń krwi (methemoglobinemia), które mogą zakłócać dostarczanie tlenu do krwi,
• Zawsze myj i obieraj owoce i warzywa oraz usuwaj z nich pestki. Zachowaj szczególną ostrożność w przypadku tych, które mają bezpośredni kontakt z ziemią. Mogą one zawierać bowiem zarodniki botulizmu, które w konsekwencji powodują zatrucie pokarmowe,
• Mleko krowie nie powinno być wprowadzane do diety do czasu ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia, bowiem nie dostarcza ono dziecku odpowiednich składników odżywczych,
• Sok owocowy bez cukru można zacząć pić, gdy nasza pociecha jest w stanie pić z kubka (około 6 miesiąca życia lub starsze). Nie jest to jednak niezbędny element diety zdrowego niemowlęcia i powinien być ograniczony do maksymalnie 120 do 170 mililitrów dziennie. Takie napoje są często związane zarówno z otyłością, jak i niedożywieniem u dzieci. Całe owoce i warzywa są znacznie zdrowszą opcją,
• Wszystkie pokarmy podawaj łyżeczką. Twoje dziecko musi nauczyć się jeść w ten sposób. Nie używaj podajnika dla niemowląt. Do butelki powinna trafiać tylko formuła i woda,
• Unikaj miodu w każdej postaci przez pierwszy rok, ponieważ może on powodować botulizm,
• Nie kładź dziecka do łóżka z butelką umieszczoną w jego ustach. Gdy dziecko ma już zęby, trzymanie butelki może spowodować próchnicę. Opiekun medyczny Twojego dziecka może doradzić Ci, jak odzwyczaić dziecko od butelki,
• Unikaj syndromu czystego talerza. Zmuszanie pociechy do zjedzenia całego jedzenia, nawet jeśli nie jest głodne, nie jest dobrym nawykiem. Uczy dziecko jeść tylko dlatego, że jest tam pożywienie, a nie dlatego, że tego potrzebuje. Z czasem spodziewaj się mniejszego i bardziej wybrednego apetytu, gdyż tempo wzrostu dziecka spada około 1 roku życia,
• Zdrowe maluszki zazwyczaj nie potrzebują dodatkowej wody lub potrzebują jej niewiele. Zapytaj swojego lekarza o możliwość podawania dziecku płynów w ciągu dnia. Gdy przyjmuje ono pokarmy stałe, podawanie mu wody jest zazwyczaj w porządku,
• Nie ograniczaj wyboru pokarmów do tych, które Ty lubisz. Wczesne oferowanie szerokiej gamy pokarmów może pomóc w wyrobieniu dobrych nawyków żywieniowych w późniejszym okresie,
• Tłuszcz i cholesterol nie powinny być ograniczane w diecie niemowląt i bardzo małych dzieci, chyba że zaleci to lekarz. Nasze pociechy potrzebują kalorii, tłuszczu i cholesterolu dla zdrowego wzrostu.

Jakie witaminy i minerały dla dziecka?

Twoje maleństwo właśnie przechodzi niesamowity okres wzrostu. W pierwszym roku życia dzieci potroją swoją wagę urodzeniową. Aby tak bardzo urosnąć, potrzebują wielu składników odżywczych - więcej niż w jakimkolwiek innym okresie życia.

Eksperci twierdzą, że mleko matki jest najlepszym źródłem pożywienia przez pierwsze 6 miesięcy, ale formuła może być dla niego dobrą alternatywą.

Niektóre ze składników odżywczych, które dzieci potrzebują do wzrostu i zachowania zdrowia to:

• Wapń - pomaga budować mocne kości i zęby,
• Tłuszcz - tworzy energię, pomaga w rozwoju mózgu, utrzymuje zdrową skórę i włosy oraz chroni przed infekcjami,
• Folian - pomaga komórkom namnażać się,
• Żelazo - buduje komórki krwi i pomaga w rozwoju mózgu. Dzieci karmione piersią powinny otrzymywać suplementy żelaza,
• Białko i węglowodany - dostarczają energii i napędzają wzrost,
• Cynk - pomaga komórkom rosnąć i regenerować się.

Twoje dziecko potrzebuje również takich witamin jak:

• Witamina A - Utrzymuje w zdrowiu skórę, włosy, wzrok i układ odpornościowy,
• Witamina B1 (tiamina) - pomaga organizmowi zamienić jedzenie w energię,
• Witamina B2 (ryboflawina) - tak jak B1, pomaga przekształcać żywność w energię i dodatkowo chroni komórki przed uszkodzeniem,
• Witamina B3 (niacyna) - wspiera w wykorzystywaniu tłuszczy i białka,
• Witamina B6 - utrzymuje w zdrowiu mózg i układ odpornościowy,
• Witamina B12 - utrzymuje zdrowe komórki nerwowe i krwionośne oraz tworzy DNA - materiał genetyczny w każdej komórce,
• Witamina C - chroni przed infekcjami, buduje kości i mięśnie oraz pomaga w gojeniu się ran,
• Witamina D - pomaga organizmowi wchłaniać wapń z pożywienia i utrzymuje zdrowe kości i zęby. Dzieci karmione piersią mogą potrzebować suplementacji wit. D,
• Witamina E - chroni komórki przed uszkodzeniem i wzmacnia układ odpornościowy,
• Witamina K - pomaga w krzepnięciu krwi.

Składniki odżywcze w preparatach do żywienia niemowląt

Większość współczesnych preparatów dla niemowląt jest produkowana z mleka krowiego. Są one wzbogacane tak, aby były jak najbardziej zbliżone do mleka matki i aby zapewnić dzieciom wszystkie składniki odżywcze, które są im potrzebne do wzrostu i zdrowia.

Bardzo duża część z nich zawiera:

• Węglowodany, w postaci cukru mlecznego "laktozy",
• Żelazo,
• Białko,
• Minerały, takie jak wapń i cynk,
• Witaminy, w tym A, C, D, E oraz witaminy z grupy B.

Niektóre preparaty dodają inne składniki odżywcze, aby jeszcze bardziej upodobnić je do mleka matki. Są to przede wszystkim:

• Niezbędne kwasy tłuszczowe ARA i DHA, które są ważne dla mózgu i wzroku dziecka. Są one naturalnie obecne w mleku matki. Jednak nie ma wielu dowodów na to, że preparaty uzupełnione o te składniki oferują dzieciom jakiekolwiek realne korzyści w okresie wzrostu,
• Nukleotydy. Te elementy składowe RNA i DNA znajdują się również w mleku matki i są dodawane do niektórych preparatów. Uważa się, że wzmacniają one system odpornościowy dziecka i pomagają w rozwoju organów trawiennych,
• Prebiotyki i probiotyki. Te drugie to "dobre" bakterie, które mogą pomóc w ochronie przed "złymi" bakteriami, które powodują infekcje. Z kolei te pierwsze promują wzrost dobrych bakterii w jelitach. Preparat uzupełniony probiotykami może zapobiegać egzemie u dzieci, ale nie pomaga na biegunkę czy kolkę.

Żywienie wcześniaków

Dzieci, które urodziły się przedwcześnie (przed 37 tygodniem) lub z niską wagą urodzeniową (mniej niż 2,7 kg) potrzebują specjalnego odżywiania, aby pomóc im nadrobić zaległości w rozwoju. Maluchy karmione piersią mogą otrzymywać wzmacniacz dodany do mleka, który zawiera:

• Dodatkowe kalorie,
• Dodatkowy tłuszcz,
• Białko,
• Witaminy,
• Minerały.

Najmłodsze z nich, które nie mogą być karmione piersią będą potrzebowały specjalnej formuły przygotowanej dla wcześniaków, gdyż te są bardziej kaloryczne. Zawierają również dodatkowe białko, witaminy i minerały.

Czego należy unikać?

W ciągu pierwszych 12 miesięcy nie należy podawać dziecku pełnego mleka krowiego. Nie zawiera ono wystarczającej ilości żelaza, witaminy E i niezbędnych kwasów tłuszczowych dla Twojego maluszka. W jego skład wchodzi również zbyt dużo białka, sodu i potasu, aby organizm dziecka mógł je wchłonąć, a co za tym idzie może ono spowodować pewne szkody. Poczekaj z wprowadzeniem mleka krowiego, aż dziecko skończy 1 rok życia. Nie powinno się również podawać mleka sojowego lub domowej receptury. Te substytuty mogą nie mieć odpowiednio zbilansowanych składników odżywczych, których nasz maluch teraz potrzebuje. Pamiętaj, że rozpoczęcie rozszerzania diety nie polega na odstawieniu wyłącznego karmienia piersią i składa się z wielu czynników. Każdy schemat żywienia niemowląt może być inny w rozszerzaniu diety w zależności od etapu życia dziecka, jego alergii i tego, co powinno być podawane w jadłospisie dziecka. Pamiętaj, że dietę niemowlęcia należy skonstruować tak, by otrzymywało ono wszystkie niezbędne elementy do rozwoju oraz gdy to konieczne (kilka posiłków uzupełniających). W praktyce dziecko decyduje, co mu smakuje, więc staraj się podawać produkty, które nie tylko są zdrowe, ale także takie, które lubi.

Źródła: 

1. https://www.healthxchange.sg/children/food-nutrition/foods-growing-child
2. https://blog.cincinnatichildrens.org/healthy-living/tips-for-improving-the-variety-in-your-childs-diet
3. https://www.supermomshuffle.com/simple-ways-to-expand-your-childs-diet/
4. https://www.nidirect.gov.uk/articles/healthy-eating-children

 

 AUTOR: Patryk Chodyniecki - z wykształcenia prawnik. Pasjonat prawa rodzinnego i psychologii. Propagator świadomego rodzicielstwa, metody Montessori i zdrowego trybu życia.